मुंबई : आयआयटी मुंबई येथील बी टेक प्रथम वर्षाचा विद्यार्थी दर्शन सोळंकी या गुजरातचा राहणारा १८ वर्षांच्या दलित विद्यार्थ्याने त्यांची सेमिस्टर परीक्षा संपल्याच्या एका दिवसानंतर आयआयटी मुंबई च्या वसतिगृह इमारतीवरून रविवारी कथितपणे उडी मारली. त्यात त्याचा मृत्यू झाला. या घटनेने पुन्हा एकदा शैक्षणिक दबाव आणि भेदभावाच्या गंभीर समस्यांवर प्रकाश टाकला आहे, विशेषतः उपेक्षित समाजातील विद्यार्थ्यांना अश्या समस्यांना जास्त तोंड द्यावे लागते. हे पुन्हा अधिरेखित झाले आहे. स्टुडंट्स फेडरेशन ऑफ इंडिया (SFI), मुंबईच्या वतीने यांच्या दुःखद मृत्यूबद्दल तीव्र चिंता आणि दुःख व्यक्त व्यक्त करत न्यायाची मागणी केली आहे.
भारताच्या उच्च शिक्षण संस्थांना त्रस्त करणाऱ्या संस्थात्मक भेदभावाची ही आणखी एक वाईट आठवण आहे. असे त्यांनी म्हटले आहे. विद्यार्थ्यांसाठी सुरक्षित आणि आश्वासक वातावरण निर्माण करण्यासाठी तयार करण्यात आलेल्या संस्थात्मक यंत्रणा बऱ्याच वेळा अयशस्वी झाल्या आहेत, ज्यामुळे असे दुःखद परिणाम समोर आले आहेत. विशेषत: SC / ST / OBC आणि अल्पसंख्याक समुदायाच्या विद्यार्थ्यांसाठी ही परिस्थिती चिंताजनक आहे, राष्ट्रीय संस्थांमधील निम्म्याहून अधिक आत्महत्यांचा वाटा हा अशा विद्यार्थ्यांचा आहे हे अधिकृत आकडेवारीनुसार समोर आले आहे.
आयटी मुंबईमधील दस्तक या प्रगतीशील विद्यार्थी समूहाने ५०० हून अधिक विद्यार्थ्यांचा सहभागासह असलेली शोकसभा आयोजित केली होती. शैक्षणिक मागण्या, जाती – आधारित भेदभाव आणि कॅम्पसमध्ये त्यांनी अनुभवलेल्या मदतीचा अभाव, तसेच मोर्चा काढण्यासाठी बाहेर पडलेले
शेकडो विद्यार्थी हे संस्थात्मक व्यवस्था हि विद्यार्थ्यांचे प्रश्न सोडवण्यात अपयशी ठरल्याचा पुरावा आहेत, असे एसएफआय ने म्हटले आहे.
शिक्षण हे सामाजिक बदलाचे साधन आहे आणि ते सर्वांसाठी प्रवेशयोग्य असले पाहिजे, त्यांची सामाजिक, आर्थिक किंवा सांस्कृतिक पार्श्वभूमी काहीही असो. मात्र, भारतातील उच्च शिक्षणाची स्थिती दयनीय आहे. जे ज्ञान निर्मिती आणि प्रसाराचे आदर्श केंद्र असले पाहिजे, ती अशी ठिकाणे बनली आहेत जिथे पूर्वीपासून अस्तित्त्वात असलेल्या असमानता मूळ धरतात. विद्यार्थी संघटना आणि अध्यापन कर्मचाऱ्यांमध्ये विविधतेचा अभाव, सर्रास वर्णद्वेष, लिंगभेद आणि इतर प्रकारच्या भेदभावांसह, असे वातावरण तयार झाले आहे जे शिक्षण आणि विकासासाठी अनुकूल नाही. भेदभावपूर्ण पद्धतींची ठिकाणे बनली आहेत, जिथे उपेक्षित समुदायातील विद्यार्थ्यांना संरचनात्मक हिंसाचाराच्या अनेक स्तरांमधून नेव्हिगेट करण्यास भाग पाडले जाते. अध्यक्ष परिभाषा यादव आणि सचिव विमलेश राजभर यांनी म्हटले आहे.
