Shyam Benegal : प्रसिद्ध चित्रपटनिर्माते श्याम बेनेगल यांचे ९० व्या वर्षी निधन

24 December 2024

मुंबई (वर्षा चव्हाण) : प्रसिद्ध चित्रपट दिग्दर्शक आणि पटकथा लेखक श्याम बेनेगल (Shyam benegal) यांचे २३ डिसेंबर रोजी सायं ६:३० वाजता निधन झाले. त्यांचे निधन मुंबईतील वॉकहॅर्ट रुग्णालयात झाल्याचे त्यांच्या मुली पिया बेनेगल यांनी सांगितले. श्याम बेनेगल हे काही दिवसांपासून मूत्रपिंडाशी संबंधित आजाराने ग्रस्त होते.

श्याम बेनेगल यांचा जन्म १४ डिसेंबर १९३४ रोजी हैदराबादमध्ये झाला. ते एक कोकणी बोलणाऱ्या चित्रपूर सारस्वत ब्राह्मण कुटुंबातील होते. त्यांचे वडील श्रीधर ब. बेनेगल हे एक छायाचित्रकार होते, ज्यांनी श्यामला लहानपणापासून चित्रकलेमध्ये रस निर्माण केला. केवळ १२ वर्षांचे असताना श्यामने त्याच्या वडिलांकडून मिळालेल्या कॅमेऱ्याने पहिला चित्रपट तयार केला होता.

त्यांनी आपल्या शालेय जीवनातच हैदराबाद फिल्म सोसायटी स्थापन केली आणि त्या माध्यमातून चित्रपट निर्मितीला सुरुवात केली. त्यांची खासियत त्यांच्या चित्रपटातील वास्तववाद आणि सखोल कथावस्तु होती. “अंकर”, “निशांत”, “झुबैदा” यासारख्या त्यांच्या अप्रतिम कामांमुळे त्यांना विशेष ओळख मिळाली.

श्याम बेनेगल (Shyam benegal) यांनी आपल्या कारकिर्दीत १८ राष्ट्रीय पुरस्कारांची कमाई केली. त्यांचा चित्रपटांतर्गत वास्तववादी दृष्टिकोन आणि सामाजिक भाष्य यामुळे त्यांची कार्यशैली मुख्यधारेला वेगळी ठरली.

भारतीय चित्रपट सृष्टीतील या दिग्गजाला भारत सरकारकडून १९७६ मध्ये पद्मश्री आणि १९९१ मध्ये पद्मभूषण पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले. त्यांचे काही प्रमुख चित्रपट म्हणजे “अंकुर” (१९७३), “निशांत” (१९७५), “मंथन” (१९७६), “भूमिका” (१९७७), “मम्मो” (१९९४), “सरदारी बेगम” (१९९६), आणि “झुबैदा” (२००१). या चित्रपटांनी भारतीय समाजाचे तंतोतंत चित्रण केले आणि सखोल सामाजिक विचारांची मांडणी केली.
तसेच, नेताजी सुभाष चंद्र बोस: द फॉर्गोटन हीरो’ आणि ‘वेल डन अब्बा’ यासारख्या चित्रपटांनी भारतीय सिनेमात महत्वपूर्ण स्थान मिळवले.

१४ डिसेंबर २०२४ रोजी श्याम बेनेगल यांनी आपला ९० वा वाढदिवस कुटुंबीय आणि मित्रांसोबत मोठ्या धूमधामात साजरा केला होता. त्यांच्या निधनाने भारतीय चित्रपटसृष्टीला एक अविस्मरणीय आणि प्रेरणादायी व्यक्तिमत्व गमावले आहे.