RBI NEWS : आता फक्त ‘या’ 2 नंबरवरूनच बँकेचे कॉल येणार..

नवी दिल्ली (वर्षा चव्हाण) – भारतीय रिझर्व बँक (RBI) ने बँका, वित्तीय संस्था आणि “पेमेंट सिस्टम प्रदाते आणि सहभागीं” साठी फसवणूक रोखण्यासाठी एक नवीन मार्गदर्शन जारी केले आहे, ज्यात मोबाईल नंबर ओळखणारा एक साधन वापरण्याचा समावेश आहे. “डिजिटल व्यवहारांचा प्रसार, जो सोयीस्कर आणि कार्यक्षमतेची ऑफर करत असला तरी तो फसवणुकीच्या प्रकरणात वाढीला कारणीभूत ठरला आहे, जो एक अत्यंत चिंतेचा विषय आहे,” असे आरबीआयने १७ जानेवारी २०२५ रोजीच्या अधिसूचनेत म्हटले आहे. (RBI NEWS)

“ग्राहकाचा मोबाईल नंबर एक सार्वत्रिक ओळखपत्र बनला आहे, जो खाती प्रमाणीकरण आणि पडताळणी प्रक्रियेत महत्त्वपूर्ण आहे, तसेच संवेदनशील पेमेंट संवाद, जसे OTPs, व्यवहार सूचना, खाती अद्यतने इत्यादी प्राप्त करण्यासाठी वापरला जातो. तथापि, मोबाईल नंबरचा वापर स्कॅमस्टर्सद्वारे विविध प्रकारच्या ऑनलाइन आणि इतर फसवणुकांसाठी केला जाऊ शकतो.”

RBI ने ग्राहकांना व्यवहार आणि मार्केटिंग कॉल करण्यासाठी वित्तीय संस्थांसाठी फक्त 2 फोन नंबरची सिरिज सुरू केली आहे. याचा अर्थ ग्राहकांना रिझर्व्ह बँकेने ठरवलेल्या या दोन सिरिज नंबरमधूनच बँकिंग कॉल येतील. आरबीआयच्या या निर्णयामुळे मोबाईल युजर्सना फसवणुकीपासून दिलासा मिळणार आहे.

RBI NEWS

RBI च्या सूचनेनुसार, बँकांना आता सर्व व्यवहार-संबंधित कॉलसाठी फक्त 1600 ने सुरू होणारे फोन नंबर वापरावे लागतील. जर तुम्ही कोणताही बँकिंग व्यवहार केला असेल आणि त्यासाठी तुम्हाला कॉल आला असेल तर तो फक्त 1600 सिरिजपासून सुरू होणाऱ्या क्रमांकांवरून येईल.

एसएमएसद्वारे माहितीसाठी, बँकांना फक्त 140 सिरिजपासून सुरू होणारे क्रमांक वापरावे लागतील. बँकिंग मार्केटिंग आणि एसएमएससाठी आरबीआयने हा क्रमांक वापरण्याचा निर्णय घेतला आहे. 140 सिरिजपासून सुरू होणाऱ्या क्रमांकांवरून, तुम्हाला पर्सनल लोन, क्रेडिट कार्ड किंवा विमा यासारख्या सेवांसाठी कॉल येऊ शकतात.

# TRAI मार्गदर्शक तत्त्वे

TRAI ने देखील व्यावसायिक संवाद नियंत्रणासाठी DLT प्लॅटफॉर्म वापरण्याचे महत्त्व सांगितले आहे. प्रमुख संस्थांनी (PEs), जसे बँका, म्युच्युअल फंड्स आणि कॉर्पोरेट्स, दूरसंचार सेवा प्रदात्यांसोबत नोंदणी केली पाहिजे आणि केवळ अधिकृत ‘140’ आणि ‘160’ नंबर श्रेणीच प्रचारात्मक आणि व्यवहारिक कॉलसाठी वापरण्याची परवानगी आहे.

# अनुपालन न केल्यास परिणाम

आरबीआय आणि TRAI यांनी चेतावणी दिली आहे की या मार्गदर्शक तत्त्वांचे उल्लंघन केल्यास गंभीर परिणाम होऊ शकतात, जसे की अनधिकृत 10 अंकी मोबाईल नंबर वापरणे किंवा हेडर आणि टेम्पलेट्स नोंदणी न करणे, त्यामुळे दूरसंचार सेवा निलंबित होऊ शकतात, ब्लॅकलिस्टिंग किंवा कायदेशीर कारवाई होऊ शकते.

आरबीआय आणि DoT यांच्यातील हा सहकार्याचा एक महत्त्वाचा पाऊल असून, याच्या माध्यमातून डिजिटल व्यवहार सुरक्षित राखण्याचा आणि वित्तीय प्रणालीचे एकात्मता सुनिश्चित करण्याचा उद्देश आहे.