आपण आर्थिक मंदीच्या किती जवळ आहोत, आणि ती ओळखायची कशी?

Economic downturn (क्रांतीकुमार कडूलकर) : सध्याच्या टारिफ अनिश्चिततेमुळे शेअर बाजार अस्थिर झाला आहे, आणि काही अर्थतज्ज्ञांचा अंदाज आहे की अमेरिका मंदीकडे वाटचाल करू शकते. ट्रम्प प्रशासनानेही या शक्यतेला पूर्णपणे फेटाळलेले नाही. पण, आपण मंदीच्या किती जवळ आहोत, आणि आपण मंदीमध्ये गेल्यावर ते कसे ओळखता येईल?

मंदीची अचूक भविष्यवाणी करणे कठीण असले तरी National Bureau of Economic Research (NBER) ही एक बिगर-नफा आणि पक्षपाती नसलेली संस्था काही ठराविक निकषांवरून व्यवसायचक्र मंदीमध्ये आहे का, हे ठरवते.

CBS MoneyWatch च्या प्रतिनिधी केली ओ’ग्रेडी यांच्या मते, “मंदीची एक निश्चित व्याख्या नाही, परंतु सर्वसाधारणपणे दोन सलग तिमाहींमध्ये नकारात्मक आर्थिक वाढ (GDP घट) म्हणजे मंदी मानली जाते.”

विशेष म्हणजे, एखाद्या आर्थिक तिमाहीची जीडीपी वाढ किंवा घसरण ही तिमाही संपल्यानंतरच स्पष्ट होते. त्यामुळे जेव्हा आपण अधिकृतपणे मंदीमध्ये असल्याचे समजू, तोपर्यंत आपण त्यात आधीच असू. (हेही वाचा – कुणाल कामराच्या प्रकरणावर ध्रुव राठीने दिली प्रतिक्रिया, पैसेही पाठवले)

मंदी ओळखण्याची लक्षणे | Economic downturn

मंदीमुळे बेरोजगारी वाढते, आर्थिक व्यवहार मंदावतात, ग्राहक खर्च कमी करतात आणि कंपन्या नवीन नोकर भरती थांबवतात. १९२९ पासून अमेरिकेत १४ वेळा मंदी आली आहे. अलीकडील मंदी फेब्रुवारी २०२० ते एप्रिल २०२० दरम्यान केवळ दोन महिनेच टिकली, जी कोविड-१९च्या साथीमुळे झाली होती. (हेही वाचा – खासदारांच्या पगारात घसघशीत वाढ; भत्त्यासह पेन्शनही वाढली)

सध्याची परिस्थिती

सध्या अमेरिकेतील बेरोजगारी दर ४.१% आहे, जो मागील महिन्याच्या तुलनेत किंचित वाढला आहे. मात्र, हा दर अजूनही ऐतिहासिकदृष्ट्या कमी आहे. फेब्रुवारीमध्ये १,५१,००० नवीन नोकर्या तयार झाल्या, जे व्यवसायांच्या भाड्याच्या इच्छेचे द्योतक आहे. रिटेल विक्री देखील वाढली आहे, जरी अपेक्षेपेक्षा कमी प्रमाणात असली. (हेही वाचा – धक्कादायक : दौंडमध्ये कचराकुंडीत प्लास्टिकच्या डब्यात आढळले मृत अर्भके)

अर्थतज्ज्ञांच्या मते, अद्याप मंदीची पूर्ण लक्षणे दिसून आलेली नाहीत.

ऑक्सफर्ड इकॉनॉमिक्सचे मुख्य अर्थतज्ज्ञ रायन स्वीट म्हणतात, “सध्याची परिस्थिती अनिश्चिततेने भरलेली आहे. धोरणात्मक अस्थिरता, फेडरल छाटणी, आणि ग्राहक तसेच गुंतवणूकदारांचा विश्वास कमी झाल्याने काही लोकांना मंदी वाटते. मात्र, आपण अद्याप मंदीत नाही.” (हेही वाचा – ‘लापता लेडीज’साठी आमिर खानचा ऑडिशनचा व्हिडिओ व्हायरल, एकदा बघाच !)

दुसरी शक्यता: स्टॅगफ्लेशन

काही अर्थतज्ज्ञ मंदीपेक्षा वाईट परिस्थिती अर्थात स्टॅगफ्लेशन येऊ शकते, असे सांगतात. स्टॅगफ्लेशन म्हणजे “मंदी + महागाई”, जिथे आर्थिक वाढ खुंटते, पण महागाई वाढत राहते. सहसा, मंदीच्या काळात महागाई कमी होते, पण स्टॅगफ्लेशनमध्ये तसे होत नाही.

१९७० आणि १९८०च्या दशकात अमेरिका स्टॅगफ्लेशनला सामोरी गेली होती. इंधनाच्या वाढलेल्या किमतींमुळे महागाई वाढली, ग्राहक खर्च घटल्याने आर्थिक वाढ मंदावली आणि बेरोजगारी वाढली.

सध्या उपलब्ध आर्थिक डेटा सांगतो की मंदीची शक्यता तुलनेने कमी आहे.
अमेरिकेची रोजगार बाजारपेठ अजूनही बऱ्यापैकी स्थिर आहे, आणि ग्राहक खर्चही टिकून आहे. (हेही वाचा – भारताच्या माजी कर्णधारावर समलैंगिक असल्याचा पत्नीचा खळबळजनक आरोप)

ओ’ग्रेडी म्हणतात, “बेरोजगारी दर मागील वर्षाच्या तुलनेत किंचित वाढला आहे, आणि महागाईही अर्ध्या टक्क्याने जास्त आहे. ग्राहकांचा आत्मविश्वास आणि खर्च कमी होत आहे, त्यातच टारिफचा अनिश्चित मुद्दा आहे. त्यामुळे काही स्वरूपयाची चेतावणी म्हणू शकतो.