Artificial Intelligence (AI) and water : आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस (AI) किंवा कृत्रिम बुद्धिमत्ता आपलं जीवन सुलभ करत असली तरी, तिला चालवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर ऊर्जा आणि पाणी लागते. पण AI ला पाणी कसं लागतं? किती प्रमाणात लागतं? आणि याचा निसर्गावर काय परिणाम होतो? जाणून घेऊया!
AI ला पाणी कसं लागतं? (Artificial Intelligence water)
AI स्वतःला पाणी लागत नाही, पण त्याला चालवणाऱ्या डेटा सेंटर्सना मोठ्या प्रमाणावर पाणी लागते. AI साठी लागणारे सर्व्हर मोठ्या प्रमाणावर उष्णता निर्माण करतात. त्यांना थंड करण्यासाठी पाणी किंवा इतर शीतकरण प्रणाली वापरली जाते. AI चालवण्यासाठी लागणारी वीज मोठ्या प्रमाणावर जलविद्युत (Hydropower) किंवा थर्मल पॉवर प्लांटमधून मिळते, जेथे पाण्याचा वापर होतो. तसेच AI साठी लागणाऱ्या मायक्रोचिप्स आणि हार्डवेअरच्या निर्मिती प्रक्रियेत मोठ्या प्रमाणावर शुद्ध पाण्याचा वापर केला जातो. (हेही वाचा : धक्कादायक : भाजप नेत्याने पत्नी आणि 3 मुलांवर झाडल्या गोळ्या; तिन्ही मुलांचा मृत्यू)
AI साठी दिवसाला किती पाणी लागतं?
Google Bard आणि ChatGPT सारख्या मोठ्या AI मॉडेल्ससाठी एका दिवसात लाखो लिटर पाणी वापरले जाते. एका मोठ्या AI डेटासेंटरसाठी दरवर्षी सुमारे १० ते १५ कोटी लिटर पाणी लागते. एका AI चॅटबॉटला फक्त २०-२५ प्रश्न विचारले तर ५०० मि.ली. (अर्धा लिटर) पाणी खर्च होतं. Microsoft आणि Google सारख्या कंपन्या AI कूलिंगसाठी नवीन तंत्रज्ञान वापरण्याचा प्रयत्न करत आहेत, पण अजूनही पाण्याचा वापर मोठ्या प्रमाणावर होतो. (हेही वाचा – सोमनाथ सूर्यवंशी यांचा मृत्यू पोलिसांच्या मारहाणीमुळेच, अहवालात खळबळजनक खुलासे)
पर्यावरणावर परिणाम आणि उपाय
पाण्याची कमतरता – AI च्या वाढत्या वापरामुळे भविष्यात काही भागांत पाण्याची टंचाई निर्माण होऊ शकते.
ग्लोबल वॉर्मिंग – डेटा सेंटर्समधून उष्णता निर्माण होते, जी वातावरणाच्या तापमानावर परिणाम करू शकते.
सौर ऊर्जा व वाऱ्याच्या ऊर्जेचा वापर – AI साठी स्वच्छ आणि पर्यावरणपूरक ऊर्जेचा वापर वाढवावा.
पाण्याच्या वापरावर नियंत्रण – Cloud Computing आणि Eco-friendly डेटा सेंटर्सच्या मदतीने पाण्याचा वापर कमी करता येईल.
AI आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग बनत आहे, पण त्याचा पर्यावरणीय परिणाम समजून घेणे गरजेचे आहे. अधिक शाश्वत तंत्रज्ञान वापरून आपण पाण्याचा वापर कमी करू शकतो.
